بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) چیست؟
بیماری مزمن انسدادی ریه، یک بیماری ریوی پیشرونده است که به مرور زمان تنفس کامل را مشکل‌تر می‌کند و حتی می‌تواند باعث مرگ بیمار بشود. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در سال 2016 بیش از 251 میلیون نفر در سراسر جهان به COPD مبتلا بوده‌اند. بر اساس ارزیابی‌های این سازمان (WHO)،، پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 میلادی COPD سومین عامل مرگ و میر در جهان در سال ۲۰۳۰ میلادی بیماری باشد. مهمترین علت این بیماری، مصرف سیگار است. بسیاری از افراد سیگاری مبتلا به بیماری انسداد ریوی مزمن پنهان هستند.
درباره‌ی اثرات سیگار و ضررهایش بر ریه چه می‌دانید؟
COPD به چه معنایی است؟
C : مخفف کلمه Chronic است که ماهیت پیشرونده بیماری در طول زمان را نشان می‌دهد. COPD یک بیماری مزمن است که با گذشت زمان بدتر می‌شود.
O : مخفف Obstructive است که معنای آن این است که ریه‌ها ملتهب شده و مجاری هوا تنگ و در نتیجه تنفس کامل دشوارتر می‌گردد. کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) که در آنها اکسیژن جذب جریان خون می‌شود و کربن‌دی‌اکسید از بدن خارج می‌گردد نیز صدمه می‌بینند.
P : این حرف مخفف کلمه Pulmonary با ریشه لاتین است که به معنای”وابسته به ریه‌ها“ می‌باشد. لذا نشان‌دهنده قسمتی از دستگاه تنفسی است که درگیر بیماری می‌شود.
D : مخفف Disease به معنای بیماری است.
درباره‌ی دستگاه تنفس چه می‌دانید؟
بررسی اجمالی
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یک بیماری التهابی مزمن ریوی است که باعث انسداد جریان هوا در ریه‌ها می‌شود. علائم شامل دشواری تنفس، سرفه، تولید مخاط (خلط) و خس‌خس سینه است. معمولاً در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گازهای تحریک‌کننده یا ذرات معلق، اغلب ناشی از دود سیگار، ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به COPD در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی، سرطان ریه و انواع دیگری از مشکلات هستند.
آمفیزم و برونشیت مزمن دو بیماری شایع مزمن انسدادی ریوی هستند. این دو حالت معمولاً با هم اتفاق می‌افتند و شدت آن می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد.
برونشیت مزمن التهاب پوشش داخلی لوله‌های برونش است که هوا را به کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) در ریه‌ها می‌رساند. مشخصه آن سرفه روزانه و تولید مخاط (خلط) است.
آمفیزم وضعیتی است که در آن کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) که در انتهای کوچک‌ترین راه‌های هوا (برونشیول‌ها) ریه‌ها قرار دارند در اثر قرار گرفتن در معرض دود سیگار و سایر گازهای تحریک‌کننده و ذرات معلق در هوا از بین می‌روند.
در سمت چپ نمودار ریه‌ها و مسیرهای هوایی با یک جریان درونی است که برشی را با جزئیات کامل از نای و نایژه‌های سالم نشان می‌دهد. در سمت راست ریه‌هایی هستند که با بیماری COPD آسیب دیده‌اند و مسیر هوای درونی برشی را با جزئیات کامل از نای و نایژه نشان می‌دهد
در سمت چپ نمودار ریه‌ها و مسیرهای هوایی با یک جریان درونی است که برشی را با جزئیات کامل از نای و نایژه‌های سالم نشان می‌دهد. در سمت راست ریه‌هایی هستند که با بیماری COPD آسیب دیده‌اند و مسیر هوای درونی برشی را با جزئیات کامل از نای و نایژه نشان می‌دهد
اگرچه COPD یک بیماری پیشرونده است که با گذشت زمان بدتر می‌شود، اما قابل مدیریت است. با مدیریت مناسب، اکثر افراد مبتلا به COPD می‌توانند به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی خود و همچنین کاهش خطر سایر مشکلات دست بیابند.
علائم
علائم COPD اغلب تا زمانی که آسیب قابل توجهی به ریه وارد نشده است ظاهر نمی‌شوند و معمولاً با گذشت زمان بدتر می‌شوند، به خصوص اگر قرار گرفتن در معرض دود سیگار ادامه یابد.
علائم و نشانه‌های COPD ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تنگی نفس به خصوص در حین فعالیت های بدنی
خس‌خس سینه
تنگی قفسه سینه
سرفه مزمن که ممکن است مخاط (خلط) ایجاد کند که ممکن است شفاف، سفید، زرد یا سبز باشد
عفونت‌های تنفسی مکرر
خستگی و کمبود انرژی
کاهش ناخواسته وزن (در مراحل بالاتر)
تورم در مچ پا، پا یا ساق پا
افراد مبتلا به COPD همچنین احتمالاً دوره‌هایی به نام تشدید بیماری را تجربه می‌کنند که در طی آن علائم آنها بدتر از تغییرات معمول روزانه می‌شود و حداقل برای چندین روز ادامه می‌یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم شما با درمان بهبود نیافت یا بدتر شد، یا اگر متوجه علائم عفونت مانند تب یا تغییر خلط شدید، با پزشک خود مشورت کنید. اگر نمی‌توانید نفس خود را حبس کنید، اگر لب‌ها یا بستر ناخن‌هایتان (سیانوز) آبی شد یا ضربان قلب سریع داشتید، یا اگر احساس گنگی و مشکل در تمرکز دارید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
علل
علت اصلی COPD در کشورهای توسعه یافته استعمال دخانیات است. در کشورهای در حال توسعه، COPD اغلب در افرادی رخ می‌دهد که در معرض دود ناشی از سوخت مورد استفاده برای پخت و پز و گرمایش در خانه‌هایی با تهویه ضعیف قرار دارند.
اگرچه بسیاری از سیگاری‌ها با سابقه طولانی سیگار کشیدن ممکن است دچار کاهش عملکرد ریه شوند فقط برخی از سیگاری‌های مزمن به COPD آشکار بالینی مبتلا می‌شوند. برخی از سیگاری‌ها به بیماری‌های ریوی کمتر رایجی مبتلا می‌شوند و ممکن است تا زمانی که ارزیابی دقیق‌تری انجام نشود، به عنوان بیمار مبتلا به COPD تشخیص داده شوند.
چگونه ریه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند؟
هوا از طریق نای به دو لوله بزرگ (نایژه) منشعب شده و به ریه‌های شما منتقل می‌شود. در داخل ریه‌های شما، این لوله‌ها بارها و بارها- مانند شاخه‌های یک درخت- به لوله‌های کوچک‌تر (برونکیول‌ها) تقسیم می‌شوند که به خوشه‌هایی از کیسه‌های هوایی (آلوئول) ختم می‌شوند.
کیسه‌های هوا دارای دیواره‌های بسیار نازک پر از رگ‌های خونی ریز (مویرگ‌ها) هستند. اکسیژن موجود در هوایی که استنشاق می‌کنید وارد این رگ‌های خونی شده و وارد جریان خون شما می‌شود. در همان زمان، دیاکسیدکربن – گازی که محصول زائد متابولیسم است- بازدم می‌شود.
عملکرد ریه‌های شما به خاصیت ارتجاعی طبیعی لوله‌های برونش و کیسه‌های هوا بستگی دارد تبادل هوا با بیرون صورت گیرد. COPD باعث از دست دادن خاصیت ارتجاعی و انبساط بیش از حد آنها می‌شود، که باعث می‌شود هنگام بازدم مقداری هوا در ریه‌ها محبوس شود.
آمفیزم باعث تخریب دیواره‌های شکننده و بافت ارتجاعی کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) می‌شود
آمفیزم باعث تخریب دیواره‌های شکننده و بافت ارتجاعی کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) می‌شود
در برونشیت مزمن لوله‌های برونش ملتهب و باریک می‌شوند و ریه‌های شما مخاط بیشتری تولید می‌کنند که می‌تواند لوله‌های باریک را بیشتر مسدود کند
در برونشیت مزمن لوله‌های برونش ملتهب و باریک می‌شوند و ریه‌های شما مخاط بیشتری تولید می‌کنند که می‌تواند لوله‌های باریک را بیشتر مسدود کند
علل انسداد راه هوایی
علل انسداد راه هوایی عبارتند از:
آمفیزم. این بیماری ریوی باعث تخریب دیواره‌های شکننده و بافت ارتجاعی کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) می‌شود. راه‌های هوایی کوچک هنگام بازدم فرو می‌ریزند و جریان هوا به خارج از ریه‌ها را مختل می‌کنند.
برونشیت مزمن. در این شرایط، لوله‌های برونش ملتهب و باریک می‌شوند و ریه‌های شما مخاط بیشتری تولید می‌کنند که می‌تواند لوله‌های باریک را بیشتر مسدود کند. در تلاش برای پاکسازی مجاری تنفسی خود دچار سرفه مزمن می‌شوید.
دود سیگار و سایر عوامل تحریک‌کننده
در اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا به COPD، آسیب ریوی که منجر به COPD می‌شود، ناشی از کشیدن طولانی مدت سیگار است. اما احتمالاً عوامل دیگری نیز در ایجاد COPD نقش دارند، مانند زمینه مساعد ژنتیکی به این بیماری، زیرا همه افراد سیگاری به COPD مبتلا نمی‌شوند.
سایر محرک‌ها می‌توانند باعث COPD شوند، از جمله دود سیگار، قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران، دود پیپ، آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، دود یا بخار در محل کار.
کمبود آلفا-1-آنتی‌تریپسین (Alpha-1-antitrypsin)
در حدود 1 درصد از افراد مبتلا به COPD، دارای یک اختلال ژنتیکی هستند که باعث کاهش سطح پروتئینی به نام آلفا-1-آنتی‌تریپسین (AAt) می‌شود. AAt در کبد ساخته شده و در جریان خون ترشح می‌شود تا از ریه‌ها محافظت کند. کمبود آلفا-1-آنتی‌تریپسین می‌تواند باعث بیماری کبد، بیماری ریوی یا هر دو شود.
برای بزرگسالان مبتلا به COPD مرتبط با کمبود AAt، گزینه‌های درمانی شامل مواردی است که برای افراد مبتلا به انواع شایع COPD استفاده می‌شود. علاوه بر این، برخی از افراد را می‌توان با جایگزینی پروتئین AAt از دست رفته درمان کرد، که ممکن است از آسیب بیشتر به ریه‌ها جلوگیری کند.
عوامل خطر
عوامل خطر COPD عبارتند از:
قرار گرفتن در معرض دود توتون و تنباکو. مهمترین عامل خطر برای ابتلا به COPD، کشیدن سیگار و قلیان در طولانی مدت است. هر چه سال‌های بیشتری سیگار بکشید و بسته‌های بیشتری سیگار بکشید، خطر ابتلا بیشتر می‌شود. استفاده از پیپ، سیگار برگ و ماری‌جوانا نیز ممکن است فرد را در معرض خطر قرار دهد و همچنین افرادی که در معرض مقادیر زیادی دود سیگار هستند.
افراد مبتلا به آسم. آسم، یک بیماری التهابی مزمن راه هوایی، ممکن است یک عامل خطر برای ابتلا به COPD باشد. ترکیبی از آسم و سیگار کشیدن خطر ابتلا به COPD را حتی بیشتر افزایش می‌دهد.
مواجهه شغلی با گرد و غبار و مواد شیمیایی. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بخارات شیمیایی، بخارات و گرد و غبار در محل کار می‌تواند ریه‌های شما را تحریک و ملتهب کند.
برخورداری از محیط کاری سالم و ایمن حق قانونی شماست.
قرار گرفتن در معرض دود ناشی از سوختن سوخت. در کشورهای در حال توسعه، افرادی که در معرض دود ناشی از سوخت مورد استفاده برای پخت‌وپز و گرمایش در خانه‌هایی با تهویه ضعیف قرار دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به COPD هستند.
ژنتیک. اختلال ژنتیکی غیر معمول کمبود آلفا-1-آنتی‌تریپسین علت برخی از موارد COPD است. سایر عوامل ژنتیکی به احتمال زیاد برخی از افراد سیگاری را مستعد ابتلا به این بیماری می‌کند.
عوارض
COPD می‌تواند عوارض زیادی ایجاد کند، از جمله:
عفونت‌های تنفسی. افراد مبتلا به COPD بیشتر در معرض سرماخوردگی، آنفولانزا و ذات‌الریه یا پنومونی هستند. هر گونه عفونت تنفسی می‌تواند تنفس را بسیار دشوارتر کند و باعث آسیب بیشتر به بافت ریه شود.
مشکلات قلبی. به دلایلی که به طور کامل شناخته نشده است، COPD می‌تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی، از جمله حمله قلبی را افزایش دهد
سرطان ریه. افراد مبتلا به COPD در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان ریه هستند.
فشار خون بالا در شریان‌های ریوی. COPD ممکن است باعث فشار خون بالا در شریان‌هایی شود که خون را به ریه‌های شما می‌رساند (فشار خون ریوی).
افسردگی. دشواری در تنفس می‌تواند شما را از انجام فعالیت‌هایی که دوست دارید باز دارد و به ایجاد افسردگی کمک کند.
پیشگیری
برخلاف برخی از بیماری‌ها، COPD به طور معمول یک علت روشن و یک مسیر روشن برای پیشگیری دارد و راه‌هایی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری وجود دارد. اکثر موارد به طور مستقیم با سیگار کشیدن مرتبط است و بهترین راه برای جلوگیری از COPD این است که هرگز سیگار نکشید – یا همین الان سیگار را ترک کنید.
اگر مدتی طولانی است که سیگار می‌کشید، به خصوص اگر قبلاً چندین بار سعی کرده باشید سیگار را ترک کنید – این جملات ساده ممکن است چندان هم ساده به نظر نرسند، اما به تلاش برای ترک سیگار ادامه دهید. یافتن یک برنامه ترک دخانیات که می‌تواند به شما برای ترک سیگار کمک کند بسیار مهم است. این بهترین شانس شما برای کاهش آسیب به ریه‌های شما است.
قرار گرفتن در معرض دود و گرد و غبار شیمیایی یکی دیگر از عوامل خطر COPD است. اگر با این نوع محرک‌های ریه سر و کار دارید، با کارفرما در مورد بهترین راه‌های محافظت از خود، مانند استفاده از تجهیزات حفاظتی تنفسی صحبت کنید.
در اینجا چند مرحله وجود دارد که می‌توانید برای کمک به جلوگیری از عوارض مرتبط با COPD انجام دهید:
برای کمک به کاهش خطر بیماری قلبی و سرطان ریه، سیگار را ترک کنید.
سالانه واکسن آنفولانزا و واکسیناسیون منظم علیه ذات‌الریه پنوموکوکی تزریق نمایید تا خطر ابتلا به برخی عفونت‌ها را کاهش دهید یا از آن جلوگیری کنید.
اگر احساس ناراحتی یا درماندگی می‌کنید یا فکر می‌کنید که ممکن است افسردگی داشته باشید، با پزشک خود صحبت کنید.
تشخیص
COPD معمولاً اشتباه تشخیص داده می‌شود. بیماری بسیاری از افرادی که COPD دارند ممکن است تا زمانی که بیماری پیشرفته نشده باشد، تشخیص داده نشود.
برای تشخیص وضعیت شما، پزشک علائم و نشانه‌های شما را بررسی می‌کند، سابقه خانوادگی و پزشکی شما را مورد بحث قرار می‌دهد و در مورد هرگونه قرار گرفتن در معرض محرک‌های ریه – به ویژه دود سیگار، صحبت می‌کند. پزشک ممکن است چندین آزمایش را برای تشخیص بیماری شما تجویز کند.
آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تست‌های عملکرد ریه (ریوی). این آزمایش‌ها میزان هوایی را که می‌توانید دم و بازدم کنید و اینکه آیا ریه‌های شما اکسیژن کافی به خون شما می‌رسانند را اندازه‌گیری می‌کنند. در طول متداول‌ترین آزمایش، به نام اسپیرومتری، به یک لوله بزرگ متصل به یک دستگاه کوچک می‌دمید تا مشخص شود که ریه‌های شما چقدر هوا را می‌توانند نگه دارند و با چه سرعتی می‌توانید هوا را از ریه‌های خود خارج کنید. سایر آزمایش‌ها شامل اندازه‌گیری حجم ریه و ظرفیت انتشار، آزمایش پیاده‌روی شش دقیقه‌ای و پالس‌اکسیمتری است.
رادیوگرافی قفسه سینه. رادیوگرافی قفسه سینه می‌تواند آمفیزم، یکی از اشکال اصلی COPD را نشان دهد. رادیوگرافی همچنین می‌تواند احتمال ابتلا به سایر مشکلات ریوی یا نارسایی قلبی را رد کند.
سی‌تی‌اسکن. سی‌تی‌اسکن ریه شما می‌تواند به تشخیص آمفیزم کمک کند و به تعیین اینکه آیا ممکن است جراحی برای درمان COPD شما مؤثر باشد یا خیر. از سی‌تی‌اسکن می‌توان برای غربالگری سرطان ریه نیز استفاده کرد.
تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی. این آزمایش خون اندازه‌گیری می‌کند که ریه‌ها چقدر اکسیژن را به خون شما می‌آورند و چه میزان دیاکسیدکربن را حذف می‌کنند.
تست‌های آزمایشگاهی. تست‌های آزمایشگاهی برای تشخیص COPD استفاده نمی‌شوند، اما ممکن است برای تعیین علت علائم شما یا رد سایر شرایط استفاده شوند. به عنوان مثال، آزمایشات آزمایشگاهی ممکن است برای تعیین اینکه آیا شما دچار اختلال ژنتیکی کمبود آلفا-1-آنتی‌تریپسین هستید یا خیر، که ممکن است علت COPD در برخی افراد باشد، استفاده شود. این آزمایش ممکن است در صورت داشتن سابقه خانوادگی COPD و ابتلا به COPD در سنین پایین انجام شود.
درمان
بسیاری از افراد مبتلا به COPD دارای اشکال خفیف این بیماری هستند که به جز ترک سیگار به درمان کمی نیاز دارند. حتی برای مراحل پیشرفته‌تر بیماری، توانبخشی مؤثر می‌تواند علائم را کنترل کند، پیشرفت را کُند کند، خطر عوارض و تشدید آنها را کاهش دهد و توانایی شما برای داشتن یک زندگی فعال را بهبود بخشد.
ترک دخانیات
ضروری‌ترین مرحله در هر طرح درمانی برای COPD، ترک سیگار است. ترک سیگار می‌تواند از بدتر شدن COPD جلوگیری کند و توانایی تنفس شما را بهبود بخشد. اما ترک سیگار آسان نیست. و این کار ممکن است بسیار دلهره‌آور به نظر برسد لذا با پزشک خود در مورد محصولات جایگزین نیکوتین‌دار و داروهایی که ممکن است کمک کنند، و همچنین نحوه کنترل بازگشت به مصرف دخانیات صحبت کنید. ممکن است روانشناسی و رفتاردرمانی به ترک سیگار و بازنگشتن به مصرف دخانیات را برای شما ساده‌تر کند. همچنین تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض دود سیگار دست دوم خودداری کنید.
دارو
انواع مختلفی از داروها برای درمان علائم و عوارض COPD استفاده می‌شود. ممکن است برخی از داروها را به طور منظم و برخی دیگر را در صورت نیاز مصرف کنید.
برونکودیلاتورها (گشادکننده‌های راه‌های هوایی)
برونکودیلاتورها داروهایی هستند که معمولاً به صورت استنشاقی عرضه می‌شوند – آنها عضلات اطراف راه‌های هوایی را شل می‌کنند. این کار می‌تواند به تسکین سرفه و تنگی نفس کمک کند و تنفس را آسان‌تر کند. بسته به شدت بیماری، ممکن است قبل از فعالیت فیزیکی به یک گشادکننده برونش کوتاه اثر یا یک گشادکننده برونش طولانی اثر یا هر دو نیاز داشته باشید.
نمونه‌هایی از گشادکننده‌های برونش کوتاه اثر عبارتند از:
آلبوترول (Albuterol)
ایپراتروپیوم (Ipratropium)
لوالبوترول (Levalbuterol)
نمونه‌هایی از گشادکننده‌های برونش طولانی اثر عبارتند از:
آکلیدینیوم (Aclidinium)
آرفورموترول (Arformoterol)
فورموترول (Formoterol)
اینداکاترول (Indacaterol)
تیوتروپیوم (Tiotropium)
سالمترول (Salmeterol)
اومکلیدینیم (Umeclidinium)
استروئیدهای استنشاقی
داروهای کورتیکواستروئیدی استنشاقی می‌توانند التهاب راه های هوایی را کاهش داده و به جلوگیری از تشدید کمک کنند. عوارض جانبی ممکن است شامل کبودی، عفونت های دهان و گرفتگی صدا باشد. این داروها برای افراد مبتلا به تشدید مکرر COPD مفید است. نمونه‌هایی از استروئیدهای استنشاقی عبارتند از:
فلوتیکازون (Fluticasone)
بودزوناید (Budesonide)
استنشاقی ترکیبی
برخی از داروها گشادکننده‌های برونش و استروئیدهای استنشاقی را ترکیب می‌کنند. نمونه‌هایی از این داروهای استنشاقی ترکیبی عبارتند از:
فلوتیکازون و ویلانترول
فلوتیکازون، اومکلیدینیم و ویلانترول
فورموترول و بودزوناید
سالمترول و فلوتیکازون
داروهای استنشاقی ترکیبی که شامل بیش از یک نوع برونکودیلاتور هستند نیز موجود هستند. نمونه‌هایی از این موارد عبارتند از:
آکلیدینیوم و فورموترول
آلبوترول و ایپراتروپیوم
فورموترول و گلیکوپیرولات
گلیکوپیرولات و ایندکاترول
اولوداترول و تیوتروپیوم
اومکلیدینیم و ویلانترول
استروئیدهای خوراکی
تجویز دوره‌های کوتاه مدت (مثلاً پنج روزه) کورتیکواستروئیدهای خوراکی ممکن است برای افرادی که دوره‌هایی از COPD شدید دارند، از تشدید بیشتر آن جلوگیری کند. با این حال، استفاده طولانی مدت از این داروها می‌تواند عوارض جانبی جدی مانند افزایش وزن، دیابت، پوکی استخوان، آب مروارید و افزایش خطر عفونت داشته باشد.
مهارکننده‌های فسفودی‌استراز-4
دارویی که برای افراد مبتلا به COPD شدید و علائم برونشیت مزمن تأیید شده است، روفلومیلاست، یک مهارکننده فسفودی‌استراز-4 است. این دارو التهاب راه‌های هوایی را کاهش می‌دهد و راه‌های هوایی را شل می‌کند. عوارض جانبی رایج شامل اسهال و کاهش وزن است.
تئوفیلین
هنگامی که درمان‌های دیگر بی‌اثر بوده یا هزینه آنها اثرگذار باشد، تئوفیلین که دارویی ارزان‌تر است، ممکن است به بهبود تنفس و جلوگیری از تشدید COPD کمک کند. عوارض جانبی وابسته به مصرف آن است و ممکن است شامل حالت تهوع، سردرد، ضربان قلب سریع و لرزش باشد، بنابراین از آزمایش‌هایی برای نظارت بر سطح خونی دارو استفاده می‌شود.
آنتی‌بیوتیک‌ها
عفونت‌های تنفسی مانند برونشیت حاد، ذات‌الریه و آنفولانزا می‌توانند علائم COPD را تشدید کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان دوره‌های تشدید COPD کمک می‌کنند، اما به طور کلی برای پیشگیری توصیه نمی‌شوند. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها، مانند آزیترومایسین، از تشدید دوره‌های COPD جلوگیری می‌کند، اما عوارض جانبی و مقاومت آنتی‌بیوتیکی ممکن است استفاده از آنها را محدود کند.
درمان‌های ریه
پزشکان اغلب از این درمان‌های اضافی برای افراد مبتلا به COPD متوسط یا شدید استفاده می‌کنند:
اکسیژن درمانی. اگر اکسیژن کافی در خون شما وجود ندارد، ممکن است به اکسیژن مکمل نیاز داشته باشید. دستگاه‌های متعددی وجود دارند که اکسیژن را به ریه‌های شما می‌رسانند، از جمله دستگاه‌های سبک وزن و قابل حمل که می‌توانید برای انجام امور و گردش در شهر با خود ببرید.
برخی از افراد مبتلا به COPD فقط در حین فعالیت یا هنگام خواب از اکسیژن استفاده می‌کنند. برخی دیگر همیشه از اکسیژن استفاده می‌کنند. اکسیژن درمانی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و تنها درمان COPD است که ثابت شده است که طول عمر را افزایش می‌دهد.
برنامه توانبخشی ریوی. این برنامه‌ها عموماً آموزش، تمرین ورزشی، مشاوره تغذیه و مشاوره را با هم ترکیب می‌کنند.
توانبخشی ریوی پس از دوره‌های تشدید COPD ممکن است بستری مجدد در بیمارستان را کاهش دهد، توانایی شما را برای شرکت در فعالیت‌های روزمره افزایش دهد و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد.
تهویه درمانی غیرتهاجمی در منزل
یک دستگاه تهویه درمانی غیرتهاجمی مانند دستگاه‌های تنفسی مانند فشار دو سطحی مثبت راه هوایی (BiPAP: Bilevel Positive Airway Pressure) با ماسک به بهبود تنفس و کاهش احتباس دیاکسیدکربن (هیپرکاپنی: hypercapnia) کمک می‌کند. هیپرکاپنی ممکن است منجر به نارسایی حاد تنفسی و بستری شدن در بیمارستان شود.
مدیریت وخیم شدن بیماری
حتی با درمان مداوم، ممکن است زمان‌هایی را تجربه کنید که علائم برای روزها یا هفته‌ها بدتر می‌شوند و در صورت عدم دریافت سریع درمان ممکن است منجر به نارسایی ریه شود.
وخیم شدن بیماری ممکن است در اثر عفونت تنفسی، آلودگی هوا یا سایر محرک‌های التهابی ایجاد شود. علت هرچه که باشد، اگر متوجه افزایش مداوم سرفه یا تغییر در مخاط خود شدید، یا اگر تنفس سخت‌تری دارید، بسیار مهم است که به سرعت به دنبال کمک پزشکی باشید.
هنگامی که بیماری وخیم می‌شود، ممکن است به داروهای اضافی (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، استروئیدها یا هر دو)، اکسیژن مکمل یا درمان در بیمارستان نیاز داشته باشید. پس از بهبود علائم، پزشک می‌تواند با شما در مورد اقداماتی برای جلوگیری از وخیم شدن بیماری در آینده مانند ترک سیگار مصرف استروئیدهای استنشاقی، گشادکننده‌های راه‌های هوایی طولانی اثر یا سایر داروها؛ دریافت واکسن سالانه آنفولانزا؛ و در صورت امکان پرهیز از آلودگی هوا صحبت کند.
عمل جراحي
جراحی برای برخی از افراد مبتلا به انواع آمفیزم شدید که تنها با داروها کنترل نمی‌شود، یک گزینه است. گزینه‌های جراحی عبارتند از:
جراحی کاهش حجم ریه. در این جراحی، جراح شما قسمت‌های کوچکی از بافت آسیب دیده ریه را از بخش‌های بالایی ریه‌ها خارج می‌کند. این کار باعث ایجاد فضای اضافی در حفره قفسه سینه می‌شود به طوری که بافت سالم ریه باقیمانده می‌تواند منبسط شود و دیافراگم بتواند کارآمدتر کار کند. در برخی از افراد، این جراحی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد و طول عمر را افزایش دهد.
کاهش حجم ریه به روش آندوسکوپی یک روش کم تهاجمی است که در آن یک دریچه اندوبرونشیال یک طرفه کوچک در ریه قرار می‌گیرد که به آسیب‌دیده‌ترین لوب اجازه کوچک شدن می‌دهد تا قسمت سالم ریه فضای بیشتری برای انبساط و عملکرد داشته باشد.
پیوند ریه. پیوند ریه ممکن است یک گزینه برای افراد خاصی باشد که معیارهای خاصی را دارند. پیوند می‌تواند توانایی شما برای تنفس و فعال بودن را بهبود بخشد. با این حال، این یک عمل جراحی بزرگ است که خطرات مهمی مانند رد عضو دارد و شما باید داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مادام‌العمر مصرف کنید.
بولکتومی (Bullectomy). هنگامی که دیواره‌های کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) از بین می‌روند، فضاهای هوایی بزرگ (بولا) در ریه‌ها تشکیل می‌شوند. این فضاهای تاول مانند می‌توانند بسیار بزرگ شوند و مشکلات تنفسی ایجاد کنند. در بولکتومی، پزشکان برای کمک به بهبود جریان هوا، تاول‌ها را از ریه‌ها خارج می‌کنند.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
اگر مبتلا به COPD هستید، می‌توانید اقداماتی را انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید و آسیب به ریه‌های خود را کاهش دهید:
تنفس خود را کنترل کنید. با پزشک یا درمانگر تنفسی خود در مورد تکنیک‌هایی برای تنفس موثرتر در طول روز صحبت کنید. همچنین حتماً در مورد موقعیت‌های تنفس، تکنیک‌های صرفه‌جویی در انرژی و تکنیک‌های تمدد اعصاب صحبت کنید که می‌توانید در هنگام تنگی نفس از آنها استفاده کنید.
راه‌های هوایی خود را پاک نگه دارید. با COPD، مخاط تمایل دارد در مسیرهای هوایی شما جمع شود و پاکسازی آن دشوار است. سرفه کنترل شده، نوشیدن آب زیاد و استفاده از مرطوب‌کننده‌های هوا ممکن است به بهبود این وضعیت کمک کند.
به طور منظم تمرین کنید. ممکن است زمانی که مشکل تنفسی دارید انجام تمرینات سخت به نظر برسد، اما ورزش منظم می‌تواند قدرت و استقامت کلی شما را بهبود بخشد و ماهیچه های تنفسی شما را تقویت کند. با پزشک خود صحبت کنید که کدام فعالیت برای شما مناسب است.
غذاهای سالم بخورید. یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به شما در حفظ قدرت کمک کند. اگر کمبود وزن دارید، پزشک ممکن است مکمل‌های غذایی را توصیه کند. اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند به طور قابل توجهی به تنفس شما به خصوص در زمان فعالیت کمک کند.
از دود و آلودگی هوا پرهیز کنید. علاوه بر ترک سیگار، مهم است که از حضور در مکان‌هایی که دیگران در آن سیگار می‌کشند نیز خودداری کنید. دود دست دوم ممکن است به آسیب بیشتر ریه کمک کند. سایر انواع آلودگی هوا نیز می‌توانند ریه‌های شما را تحریک کنند، بنابراین پیش‌بینی کیفیت هوای روزانه را قبل از بیرون رفتن از منزل بررسی کنید.
به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. به برنامه دوره‌ای ویزیت خود پایبند باشید، حتی اگر احساس خوبی دارید. مهم است که به طور منظم عملکرد ریه خود را کنترل کنید. حتماً واکسن آنفولانزای سالانه خود را در پاییز دریافت کنید تا از عفونت‌هایی که می‌توانند COPD شما را بدتر کنند، جلوگیری کنید. زمانی که به واکسن پنوموکوک نیاز دارید از پزشک خود بپرسید. در صورت بدتر شدن علائم یا مشاهده علائم عفونت به پزشک خود اطلاع دهید.
مقابله با عواقب بیماری و حمایت از بیمار
زندگی با COPD می‌تواند یک چالش باشد – به خصوص که ممکن است نفس کشیدن به مرور زمان سخت‌تر هم شود. ممکن است مجبور شوید برخی از فعالیت‌هایی را که قبلاً از آنها لذت می بردید کنار بگذارید. خانواده و دوستان شما ممکن است در سازگاری با برخی از تغییرات مشکل داشته باشند.
ترس‌ها و احساسات خود را با خانواده، دوستان و پزشک خود در میان بگذارید و اگر احساس افسردگی یا سرخوردگی دارید، ممکن است مشاوره یا دارو به شما کمک کند.
